Jak głosi legenda, na większej wieży kościoła
Mariackiego hejnalicą zwanej, wartę pełnił trębacz. Rano trąbił by bramy
miasta dla kupców i podróżnych otwarto, wieczorem, by na powrót je zamknąć.
Trąbił, gdy widział pożar w mieście, lub wrogie wojska na horyzoncie. Funkcja
to była nie lada, czujny być to musiał mężczyzna i wzrok jego byś musiał
sokoli. Gdy w ziemiach krakowskich zaległa trwoga, że
bezlitośni tatarzy na Sandomierz napadli. Coraz częściej trębacz głowę na
wschód odwracał.
Piękna była wiosna w marcu 1241 roku, gdy obchód
robił wokół swej wieży, aż ujrzał na horyzoncie coś jakby ziemia się
przesuwała. -To ze zmęczenia pomyślał. Napił się wody, lecz gdy podszedł do
okna po raz drugi nie miał już wątpliwości, całe hordy Tatarów zbliżały się w
stronę bram miasta. Błyskawicznym ruchem ręki przycisnął trąbkę do ust i zagrał
hejnał mariacki. W porannej ciszy melodia szybko rozbudziła zaspanych
mieszkańców. Hejnał nie zamilkł ani na chwilę. Ludzie wybiegli z domów i
chwycili za broń. Bramy zamykano w pośpiechu, a kobiety i dzieci do kościołów
pobiegły.
Gdy walka się rozpoczęła, strzały świszczały nad
uszami obrońców, konie rżały przerażone, a ludzie dzielnie odpierali atak
tatarów. Lecz jeśli ktoś zatrzymał by się tego dnia na chwilkę, to w gwarze
ogólnym usłyszałby cichą melodię trąbki.
Atak został odparty, chociaż miasto prawie
doszczętnie zniszczone. Gdy szacowano starty ktoś znalazł na wieży dzielnego
trębacza. Gardło miał przeszyte strzałą, lecz trąbki z swych rąk nie wypuścił.
Pamięć o jego bohaterstwie żyje do dziś i codziennie o godzinie 12 na cztery
strony świata, rozlega się z mariackiej wieży hejnał. Taki sam, jaki przed
kilkuset laty, przerwany przez wrogą strzałę.
Najstarsze zapiski o
hejnale pochodzą z 1392, natomiast sama legenda pochodzi dopiero z lat 30 XX
w.
W 1927 roku po raz
pierwszy o godzinie 12 słuchacze Pierwszego Polskiego Radia w całym kraju mogli
usłyszeć hejnał ze swych radioodbiorników.
Od 1939 roku okupanci
zabronili odgrywania tej melodii. Ponownie można było usłyszeć trąbkę z wieży
mariackiej 24 grudnia 1941 roku i gra ona nieprzerwanie o godzinie 12 i 19 do
dzisiaj.