KONIK BIŁGORAJSKI

Podróżował raz z Węgier bogaty kupiec do stolicy Lachów z towarami bogatymi, gdy na zamojszczyźnie postój sobie uczynił, bo lato było gorące a konie bardzo strudzone podróżą. Obóz rozłożył na polanie niedaleko małej miejscowości. Na polanie głaz leżał ogromny z słowami wyrytymi w kamieniu, ledwie już widocznymi. Na łące tej też staruszka pokrzywy zbierała. Więc zawołał kobietę i zapytał co upamiętnia głaz owy, a za dobrą historię obiecał monetą ją nagrodzić. 

Oto co usłyszał: Żył kiedyś w tych stronach lud dzielny i prawy. Panny mieszkały tu urody niezwykłej, a młodzieńcy jak topole wysocy i smukli. Zwierzęta pasły się na polach ku radości właścicieli. I bogactwo były ogromne w tej krainie. Dlatego też zazdrościły inne ludy tych dóbr. A ze wszystkich najgorsi byli Tatarzy. Napadali na wsie, zwierzęta rabowali, a nadobne niewiasty uprowadzali do zamorskich krain, gdzie za niewolnice miały uchodzić, alboli gorszy los jeszcze je czekał. Dziwem niezwykłym dla nich były też konie, które krainę tę zamieszkiwały. Małe, krępe kuce, ale silne i na trudy odporne. W boju były zwinne i szybkie, nieprzyjaciół natomiast kąsały jak żadne inne. 

Rządził na tych terenach wódz nad wodze, książę Goraj, nie doścignął tatarów po pierwszym napadzie, lecz na następny przygotowany czekał w kryjówce ze swymi ludźmi. Więc gdy tylko nowi najeźdźcy wjechali w granice jego ziemi, stanął z nimi do bitwy na tym oto polu. Walkę toczono, dzień i noc cały, a po niej, trupów ludzi i zwierząt nikt nie mógł zliczyć. Poległ dzielny Goraj, i pochowano go pod tym kamieniem, a na nim napis został wyryty "Tu bił się Goraj" na pamiątkę wielkiej potyczki, chociaż teraz zostały raptem dwa słowa bił i Goraj.- zakończyła opowieść staruszka.

-Dziękuję za historię- rzekł kupiec rzucając jej miedziaka, po czym sługom nakazał spakować rzeczy, wsiadł na koń i odjechał,  pozostawiając Biłgoraj za plecami. 

Biłgoraj to obok Zamościa największe miasto w południowej części województwa lubelskiego.

Założone przez Adama Gorajskiego w XVI wieku. Prawa miejskie nadał król Stefan Batory.